Το νήμα του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα από το Νοέμβρη στο Ντονμπάς.*
του Θάνου Ανδρίτσου (αντιφασιστική καμπάνια για την Ουκρανία)
Στα τέλη του
Σεπτέμβρη, μια αντιπροσωπεία από τρία μέλη της αντιφασιστικής καμπάνιας
για την Ουκρανία, του ΝΑΡ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, μαζί με τον δημοσιογράφο
Άρη Χατζηστεφάνου, επισκέφτηκαν τις περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας
που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ανταρτών. Ανάμεσά τους και ο
υπογράφων.
Είδαμε από
κοντά την κατάσταση έξω από την προπαγάνδα των ελεγχόμενων από την Ε.Ε.
και τις ΗΠΑ, ΜΜΕ. Αντικρύσαμε τις θηριωδίες του στρατού του Κιέβου και
του φασιστικού Δεξιού Τομέα. Γνωρίσαμε μέλη των πολιτοφυλακών και
αντιληφθήκαμε ότι δεν πρόκειται για ρώσους κομάντο αλλά στην πλειοψηφία
τους για άνδρες και γυναίκες που μέχρι λίγους μήνες πριν δεν φαντάζονταν
ότι θα καλούνταν να πολεμήσουν. Καταλάβαμε τι σημαίνει για ένα λαό να
βρίσκεται μπροστά στο δίλλημα ή της υποταγής και της φυσικής του
εξόντωσης ή της επιβίωσης με τον μόνο δυνατό τρόπο, τον ένοπλο αγώνα.
Μετά την
επιστροφή μας στην Ελλάδα, ξεκίνησε ένας πολύ πλούσιος διάλογος εντός
της Αριστεράς, στον οποίο -άλλοτε με περισσότερο και άλλοτε με λιγότερο
συντροφικό τρόπο- δεχτήκαμε έντονη κριτική για τη θέση μας ότι στις
περιοχές αυτές λαμβάνει χώρα ένας σημαντικός λαϊκός αντιφασιστικός και
αντιιμπεριαλιστικός αγώνας που οφείλει να στηριχθεί από το κίνημα στην
Ελλάδα. Κατά έναν πρωτοφανή τρόπο, πλευρές αυτής της κριτικής φαίνεται
να ασπάζονται πολύ διαφορετικά κομμάτια της Αριστεράς και του
αντιεξουσιαστικού χώρου, το ΚΚΕ, πλειοψηφικές μερίδες εντός του ΣΥΡΙΖΑ
και σύντροφοι εντός της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Από την άλλη, ένα εξίσου ευρύ φάσμα
δυνάμεων έχει συμμαχήσει στη συγκρότηση της αντιφασιστικής καμπάνιας.
Αυτές οι ενδιαφέρουσες και αντιφατικές πολιτικές συγκλίσεις και
αποκλίσεις προκύπτουν από το γεγονός ότι το ζήτημα της στάσης απέναντι
στους εξεγερμένους του Ντονμπάς, δεν είναι άλλο από το ερώτημα του
αντιιμπεριαλιστικού αγώνα στο σήμερα. Και όπως συνέβη και στο παρελθόν, η
στάση των επαναστατών και του εργατικού κινήματος απέναντι στον
ιμπεριαλισμό είναι καθοριστική.
Ένα
κοινό δίπολο που θέτουν στην κριτική τους σύντροφοι από το ΚΚΕ, τη ΔΕΑ,
το ΣΕΚ, την Κόντρα κ.α., είναι το εξής: Στην Ανατολική Ουκρανία υπάρχει
μια σύγκρουση διαφορετικών ιμπεριαλισμών ή ένας λαϊκός αντιφασιστικός
αγώνας; Σύμφωνα με το δίπολο αυτό, Όσοι υποστηρίζουν τον αγώνα
στη Νοβοροσία, δεν αναγνωρίζουν την εμπλοκή της Ρωσίας και τον
ανταγωνισμό μεταξύ αστικών τάξεων ή –ακόμα χειρότερα- τρέφουν αυταπάτες
για τον Πούτιν και τη Ρωσία. Το σκεπτικό αυτό συνήθως τελειώνει σε μια
προφανή διατύπωση ότι το θέμα δεν είναι η εργατική τάξη μιας χώρας να
διαλέγει μεταξύ δύο ιμπεριαλιστών, αλλά να κινηθεί αυτοτελώς
επαναστατικά για να υλοποιήσει τα δικά της συμφέροντα.
Θεωρώ ότι το σκεπτικό αυτό είναι λάθος, ακριβώς γιατί το αρχικά διατυπωμένο δίπολο είναι πλαστό.
Όπως έχει δείξει πολλάκις η ιστορία, η ύπαρξη ενδοϊμπεριαλιστικών
ανταγωνισμών δεν αναιρεί τη δυνατότητα εκδήλωσης λαϊκών εξεγέρσεων και
στην πραγματικότητα ποτέ κανένα μεγάλο επαναστατικό γεγονός δεν έλαβε
χώρα σε κενό αέρος, σε μια συνθήκη καθαρή από διεθνείς ανταγωνισμούς,
πολεμικές συγκρούσεις και αντιτιθέμενα συμφέροντα. Διεθνισμός δε
σημαίνει να στέκεις αδιάφορος στα διεθνή γεγονότα θεωρώντας τα κάθε φορά
ισάξια εχθρικές στο προλεταριάτο κινήσεις. Οφείλεις να κάνεις
συγκεκριμένες εκτιμήσεις για το τι κάθε φορά εκφράζει την πιο επιθετική
και αρνητική για το προλεταριάτο κίνηση. Στην ίδια την Ιδρυτική
Διακήρυξη της Πρώτης Διεθνούς, ο Μαρξ καλούσε το εργατικό κίνημα να
αναλάβει το καθήκον της επέμβασης στην εξωτερική πολιτική των κρατών
προασπίζοντας τα κοινά συμφέροντα της εργατικής τάξης. Όλα τα κράτη
τότε, αστική εξουσία είχαν, άρα κάθε πολεμική κίνηση που κάνανε, αστική
ήταν. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τον Μαρξ, να παίρνει συγκεκριμένη θέση στις
κάθε φορά συγκρούσεις ενάντια αναλόγως στη Ρωσία, στην Πρωσία, στη
Γαλλία κτλ. Σήμαινε αυτό, ότι και ο μεγάλος Κάρολος επέλεγε καλύτερο
ιμπεριαλιστή; Ίσως.
Οφείλουμε να εκτιμήσουμε την κατάσταση συγκεκριμένα.
Πρόκειται για μια εξαρχής επιθετική κίνηση του άξονα ΗΠΑ- ΕΕ, που με
μεθοδευμένες κινήσεις ανέτρεψε την κυβέρνηση, έφερε στην εξουσία μια
ακροδεξιά ηγεσία που προωθεί την επέκταση προς Ανατολάς της Ε.Ε. και του
ΝΑΤΟ και ένα πακέτο λεηλασίας του ΔΝΤ, χρησιμοποιώντας ναζιστικά
τάγματα. Είναι μια κίνηση βίαιης επαναχάραξης των συνόρων και
ακραίας νεοφιλελεύθερης ληστείας. Σαφώς η αστική τάξη της Ρωσίας έχει
συμφέροντα στην Ουκρανία – με την οποία έχει πολύ πιο ισχυρές ιστορικές
σχέσεις από τους κατοίκους του Μαϊάμι ή της Φρανκφούρτης. Αυτό, όμως, δε
μπορεί να μας αποπροσανατολίζει από τη βασική εξέλιξη. Η επιθετική
κίνηση των παγκόσμιων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που ακόμα είναι η
ευρωαντλαντική συμμαχία με την ηγεμονία των ΗΠΑ, πρέπει να ηττηθεί.
Είναι για το συμφέρον του παγκόσμιου προλεταριάτου. Άλλωστε, παρά τις
ανακατατάξεις, η Ρωσία ή η Κίνα, δεν αμφισβητούν την παγκόσμια
ιμπεριαλιστική κυριαρχία των ΗΠΑ, ακόμα και σήμερα.
Από τα
παραπάνω προκύπτει, ότι ανεξάρτητα με το αν υπάρχει ή όχι μια γνήσια
λαϊκή εξέγερση, οι κομμουνιστές οφείλουν να παίρνουν θέση στην
αναμέτρηση στην Ουκρανία και αυτή να προέρχεται από την εκτίμηση των
παγκόσμιων συμφερόντων της εργατικής τάξης και όχι από κάποια συμπάθεια
στη σύγχρονη Ρωσία. Ας δούμε όμως και το δεύτερο σκέλος του λανθασμένου
διπόλου. Λαμβάνει χώρα ένας μαζικός αντιφασιστικός αγώνας; Πολλοί το
αρνούνται αναδεικνύοντας τις αντιφατικές πολιτικές απόψεις ή συνειδήσεις
των συμμετεχόντων. Έχουν, φαίνεται, πολλά παραδείγματα επαναστατικών
γεγονότων που έγιναν μεμιάς από στρατιές συνειδητοποιημένων επαναστατών
διεθνιστών, χωρίς αντιφάσεις και κατάλοιπα αστικών και εθνικιστικών
ιδεολογιών.
Ας
ανατρέψουμε το σκιάχτρο που με αποφασιστικότητα και πάλι επιτίθενται.
Κανείς δεν υποστηρίζει ότι οι αγωνιστές στο Ντονμπάς είναι ένας
επαναστατικός κομμουνιστικός στρατός. Πώς θα μπορούσαν μετά από την
κληρονομιά της ήττας και του εκφυλισμού που πέφτει βαριά στην πλάτη
τους; Ο προσδιορισμός λαϊκός στον αγώνα τους, προκύπτει από την
πλειοψηφική συμμετοχή των πιο πληττόμενων κομματιών και από τις –ίσως
δειλές ή αδύναμες αλλά υπαρκτές- κοινωνικές διεκδικήσεις που οι
αυτοανακηρυχθείσες λαϊκές δημοκρατίες προβάλλουν. Ο αντιφασιστικός
χαρακτήρας, για τον οποίο πολλοί αμφιβάλλουν, είναι ο αυτοπροσδιορισμός
που οι ίδιοι επιλέγουν, η δύναμη αυτή που τους κινεί όταν πολεμάνε
τάγματα με σύμβολα των SS.
Δεν είναι οι
αντάρτες που έχουν να αποδείξουν κάτι στους αριστερούς της Ελλάδας,
ούτε στη διεθνή Αριστερή διανόηση. Η Αριστερά έχει να αποδείξει στον
εξεγερμένο λαό τη χρησιμότητά της. Είναι δεδομένο ότι οι αριστερές
ιδέες, πόσο μάλιστα οι κομμουνιστικές, εκφράζουν μόνο ένα κομμάτι των
ανταρτών, και μάλιστα όχι πλειοψηφικό. Από πότε όμως είναι κριτήριο για
τους κομμουνιστές η αυθόρμητη και πρωτόλεια συνείδηση των εξεγερμένων
ώστε να αποχωρήσουν από το τεράστιο στοίχημα του μετασχηματισμού τους;
Αυτό είναι το πραγματικό καθήκον μας. Να στηρίξουμε με κάθε τρόπο, τα
κομμάτια αυτά που προσπαθούν να φέρουν ξανά το σοσιαλισμό στο προσκήνιο,
όχι πια ως νοσταλγία αλλά σαν υλική πραγματικότητα.
Εμείς με
αυτούς θα είμαστε, και θα αντλούμε αισιοδοξία από τη μικρή πιθανότητα να
ηγεμονεύσουν. Γιατί στηρίζουμε τις ελπίδες μας στον αγωνιζόμενο –και
συχνά ένοπλο- λαό και όχι στις δημοσκοπήσεις. Γιατί ξέρουμε ότι στα
δύσκολα και επικίνδυνα χρόνια που έρχονται, το μέλλον πάλι θα κριθεί
στους πύρινους δρόμους και όχι στους ομαλούς κοινοβουλευτικούς
περιπάτους. Αυτό μας έδειξε και θα μας δείχνει για πάντα ο δρόμος του
Νοέμβρη, δρόμος λαϊκός, εξεγερτικός και αντιιμπεριαλιστικός.
*Το κείμενο γράφτηκε για το ειδικό τεύχος των Αναιρέσεων για το Πολυτεχνείο του 2014
